Naučnici saopštili: Ljudski DNK se može prikupiti iz vazduha

Naučnici uz pomoć novih tehnologija sve uspešnije uspevaju da izdvoje tragove DNK iz uzoraka u okolini - iz vode, zemlje i vazduha.Ova tehnika dostupna je već neko vreme i koristi se u brojne svrhe. Tokom poslednje decenije istraživači divljih životinja usavršili su tehnike za prikupljanje spoljašnje DNK (eDNK) - malih količina genetskog materijala u tragovima koje sva živa bića ostavljaju za sobom. Ova je tehnika postala snažan i jeftin alat za ekologe jer se eDNK može pronaći posvuda - ona lebdi u vazduhu ili se zadržava u vodi, snegu ili u šoljici kafe. Istraživači ovu metodu koriste za otkrivanje invazivnih vrsta, za praćenje ranjivih ili tajnovitih populacija divljih životinja, pa čak i za otkrivanje vrsta za koje se smatra da su izumrle. eDNK tehnologija takođe se koristi u sistemima nadzora otpadnih voda za praćenje virusa covida-19 i drugih patogena. Kako je eDNK ljudi izdvojena iz vazduha? U novoj studiji objavljenoj u časopisu Nature Ecology &amp; Evolution, naučnici su pokazali da mogu da prikupe eDNK ljudi iz vazduha koristeći postojeće tehnike koje se obično koriste za uzorkovanje eDNK iz vode. Za tu svrhu upotrebili su komercijalno dostupne filtre za vazduh koji mogu da uhvate čestice DNK koje lebde u vazduhu. Zatim su izolovali i sekvencirali DNK s filtera i uporedili je as referentnim genomima različitih vrsta. Na taj način uspeli su da identifikuju ljudsku DNK u vazduhu iz prostorija te DNK životinja kao što su miševi i pacovi. Ova metoda slična je onoj koju koriste istraživači za otkrivanje prisutnosti riba i drugih organizama u rekama ili jezerima. U novoj studiji istraživači su prikupili uzorke vazduha iz 4 različita grada u SAD-u i uspešno izdvojili DNK ljudi iz njih. Ova tehnika može se koristiti za praćenje prisutnosti ljudi u određenom području, kao i za praćenje širenja zaraznih bolesti. Moguće opasne zloupotrebe Ali stručnjaci se slažu da se ova tehnologija može zloupotrebiti. Na primer, uzorci eDNK iz vazduha mogu se koristiti za otkrivanje prisutnosti ljudi u određenom području, što se može iskoristiti za praćenje ljudi bez njihovog znanja ili pristanka. eDNK može sadržati osetljive informacije Spoljašnja DNK (eDNA) je trag genetskog materijala koji sva živa bića ostavljaju za sobom u svojoj okolini. Njeno prikupljanje i analiziranje moćan je i jeftin alat za ekologe i biologe. Međutim, istraživanje eDNK takođe može dovesti do neželjenog otkrivanja ljudske DNK, koja može sadržati osetljive informacije o zdravlju, poreklu i identitetu pojedinaca ili populacija kao što su rasna i etnička pripadnost. To nameće etička i pravna pitanja o zaštiti privatnosti i pravima ljudi čija je DNK slučajno ili namerno prikupljena iz okoline. U novoj studiji, Vitmor i saradnici pokazali su da je moguće izvući i izdvojiti ljudsku DNK iz različitih uzoraka eDNK, kao što su voda, pesak i vazduh. Takođe su pokazali da je moguće dobiti informacije o medicinskom stanju i poreklu ljudi na temelju njihovih haplotipova (genetskih varijacija koje se zajedno nasleđuju). Autori su sami upozorili da bi ovu metodu mogli da zloupotrebe kriminalci, policija, tajne službe, osiguravajuća društva i druge zainteresovane strane. Takođe su istakli potrebu za regulacijom i nadzorom korištenja eDNK u istraživanju i forenzici.