5. avgust 2008. | 17:41

Šangaj je najveći i najbogatiji kineski grad. Njegovih 18 i po miliona stanovnika, od kojih je svaki četvrti doseljenik, imaju veći bruto domaći proizvod nego kompletna bivša Jugoslavija, a prošle godine Šangaj je postao i zvanično najveća svetska luka. Nekada poznat kao "Pariz na istoku" Šangaj ponovo predstavja jednu od najbitnijih tačaka istočne Azije i primer za celu Kinu.

Uz nesumnjivi značaj za kinesko društvo i posebno ekonomiju, Šangaj ima i bogatu fudbalsku i sportsku istoriju. Lokalni klub Šangaj Šenhua (u kome su igrali Rambo Petković, Karsten Janker, Ruben Sosa, Žunior Bajano...) dva puta je bio prvak, a šest puta vicešampion Kine, postavši jedini kineski klub koji je osvojio A3 kup (u kome učestvuju najbolji klubovi Kine, Japana i Koreje). Ranije su u gradu igrala još dva superligaša – Inter Šangaj i Šangaj Junajted. Uz to, grad je dao i najvećeg košarkaša u istoriji Azije Jao Minga (igrao za lokalne Šarkse), a ovog oktobra na lokalnoj stazi već peti put će se voziti trka Formule 1 za Veliku nagradu Kine.

Šangaj će biti domaćin 12 utakmica tokom olimpijskog turnira. U muškoj konkurenciji tamo će se igrati šest mečeva prve faze (uključujući i mečeve Srbije sa Australijom i Obalom Slonovače), po jedno četvrtfinale i polufinale i meč za treće mesto. Kod žena igraće se samo jedan meč prve faze (Norveška – Japan), uz po jedno četvrtfinale i polufinale.

Smešten na Istočnom kineskom moru, neposredno ka jugu od ušća reke Čangđiang (Jangcekjang), ime Šangaja bukvalno znači "na moru". Počeo je još u osmom veku, kao ribarska luka i tekstilni centar, a Nankinški sporazum iz 1842. godine, koji je otvorio jedan broj kineskih gradova Evropljanima, omogućio mu je neverovatan uspon, koji će ga u narednih 107 godina učiniti najbitnijim gradom u tom delu planete.

U srcu velikog napretka bila je Internacionalna četvrt, teritorija koja je funkcionisala nezavisno u odnosu na Kinu sve do dolaska komunista, i koja je okupljala stanovništvo iz svih delova sveta (posebno je privlačna bila za izbeglice, od Rusa, koji su posle 1922. bežali od komunista, do Jevreja, koji su desetak godina kasnije tražili sklonište od nacista).

Grad je u drugoj polovini XIX i prvoj XX veka bio glavna ekonomska spona Kine sa ostatkom sveta, sa predstavništvima svih viđenijih globalnih kompanija. Najmoćnije među njima imale su zgrade na obali rukavca Huangpu, na prostoru koji se i danas zove Band. Ta dva kilometra predstavljaju delić Azije najsličniji zapadu, a posle propadanja tokom komunizma vraćeni su svrsi.

Šangaj je bio najžešće pogođen nesrećama koje su Kinu zadesile srdinom XX veka. Japanci su 1937. posle kratke borbe okupirali kineski deo grada, dan posle Perl Harbora ušli su i u Internacionalnu četvrt. Posle rata stabilizacija je trajala svega četiri godine, pre nego što su grad zauzeli komunisti. Odmah zatim strane kompanije su se redom prebacile u Hong Kong, koji je izronio iz senke i preuzeo primat na pola veka.

Posle 1990. situacija se ponovo okrenula u korist Šangaja. Najpre je počelo otvaranje grada, a od kada je Hong Kong deo Kine (1997), i oni strani investitori koji su bili neodlučni ponovo su stigli u najveći grad Kine. Vlada je značajno doprinela tome, omogućavajući da pojedini delovi Šangaja imaju poseban status bescarinskih zona. Tako se kao moderni ekonomski centar izdvojio Pudong, smešten tano preko puta Puhsua, nekadašnje Internacionalne četvrti i Banda.

Pošto u istorijskom delu Šangaja važi ograničenje gradnje u visinu, neboderi su izgrađeni na drugoj strani rukavca. Na površini sličnoj onoj koju zauzima urbani deo Beograda u Pudongu živi gotovo 1,8 miliona ljudi, koji stvaraju bruto društveni proizvod od 38 milijardi dolara.

Šangaj ima vlažnu suptropsku klimu, koja mu tokom pet meseci donosi izuzetno visoku vlažnost (u junu viša nego tokom cele godine u Ćinhuangdau) i temperaturu preko 25 stepeni, a posebno su vreli jul i avgust (po 32 stepena u proseku). U takvim okolnostima česte su oluje, a povremeno nailaze i tajfuni. Zime su, nasuprot tome, hladne. Noću se temperatura često spušta ispod nule, a svake godine na grad padne i poneka pahulja.