"Privrženost": Priča o neobičnoj avanturističkoh porodici

Rodrigo Hasbun, Bolivijac palestinskog porekla, rođen na prostoru egzotičnog carstva Inka, ali i u državi Simona Bolivara. I sam jedinstven kao nesvakidašnja genetska mešavina maloazijskog i latinoameričkog koda. Njegovo iskustvo podrazumeva prožimanje paralelnih tradicija, kultura i civilizacija. Tako se u Boliviji govori 38 službenih jezika, a opet španski kao glavni preovlađuje ne samo tu, već na širem potezu Latinske Amerike.Dok je Leni Rifenštal, nemačka nacistička režiserka, nakon Hitlerovog poraza i serije propagandnih filmova započetih &bdquo;Trijumfom volje&ldquo;, karijeru nastavila snimajući pripadnike jednog afričkog plemena i mnoštvo filmova o podvodnom svetu, njen kamerman, izvanredan fotograf Hans Ertl, obreo se 1950. godine na tlu Bolivije, iliti Gornjeg Perua, rešen da pronađe drevni grad Inka &ndash; mistični Paititi &ndash; u bespućima amazonske prašume. Usredsređenost na preduzimanje arheoloških ekspedicija bila je u Ertlovom slučaju nasušna potreba, jer mu je produžavala život kao umetniku. U posleratnoj Nemačkoj nisu mogli da rade oni koji su sarađivali sa nacističkim režimom, lustrirani, žigosani i prokaženi od međunarodne zajednice, a Ertl je bio jedan od njih, budući svetski poznat kao zvanični Romelov fotograf i snimatelj već pomenute Leni Rifenštal. Emigrant Hans Ertl je sa porodicom, ženom i tri ćerke, stigao u La Paz, glavni grad Bolivije. Tu su se pridošlice relativno pristojno smestile, s obzirom na to da su bile u finansijskoj oskudici, a pronalaženje poslovnog (čitaj umetničkog) angažmana, zavisilo je od Ertla samog, pošto ga niko više pod kapom nebeskom nije tražio i on bi mogao da tavori u najvećoj izolaciji i najdubljoj tmini zauvek. Kreativno i faktički mrtav. Poražen kao i nacistička ideologija, čiju je pogubnu estetiku sam kreirao. Hasbun u svojoj kratkoj noveli problematizuje nekoliko tema, ali tri su dominantne. Prva je odnos umetnika prema njegovoj umetnosti. Druga - problem političke emigracije, sudara oponentnih kultura, često nespojivih pogleda na svet. Treća &ndash; odnos umetnika i njegove porodice. Da li stvaralac, zbog svoje fokusiranosti, kreativnosti i narcisoidnosti, ima specijalan porodični status, povlastice koje ostalim članovima, običnim smrtnicima ne pripadaju? Preostaje da ostatak porodice, manje ili više uspešno, podržava, sledi i opslužuje kreativnog genija. Kao najvernija publika i najuporniji sledbenici.Porodica Ertl stiže na drugi kontinent, iz dinamičnog Minhena u idilični i sanjivi La Paz, iz jednog društvenog uređenja u drugo, iz nacizma u diktaturu, iz nemačkog u špansko govorno područje, iz arijevske čistote rase u multikulturalnu, kreolsku, domorodačku maticu, iz zemlje u kojoj je nacizam poražen u surovu i gordu državu pučeva, vojne hunte, diktature, koju podriva hispanoamerička gerila predvođena Če Gevarom ili njegovim besmrtnim duhom. U novom okruženju, Hansova supruga umire u velikim bolovima, razorena kancerom, nakon čega se ionako fluidna, neobična porodica, rastače. Monika, najstarija ćerka, nakon propalog braka, dekadentno bogatog, predaje se revoluciji i borbi za slobodu, srednja se vraća u Nemačku, gde stiče imetak i porodicu, nikad ne prihvativši duh Latinske Amerike kao svoj, dok najmlađa životari u La Pazu, privržena kameleonskim sećanjima, starijim sestrama, sudbonosnim preokretima, njihovim mrtvajama i brzacima. Hans Ertl je poput Hajnriha Šlimana, pronalazača drevne Troje, strastveno tragao za legendarnim i fascinantnim gradom iščezlih Inka, iako nije bio arheolog (kao ni Šliman), ali njemu nije pošlo za rukom da pronađe iščileli Paititi. Nije umilostivio ni boga Sunca starih Inka, ni &bdquo;Demona s Himalaja&ldquo; (dokumentarni film o nacističkoj alpinističkoj ekspediciji u čijem nastajanju je učestvovao i Hasbunov protagonista tridesetih godina prošlog veka), ni arijevskog natčoveka, ni Manko Kapaka, legendarnog rodonačelnika Inka, ni protestantskog Hrista sa računaljkom u ruci.Razočaran zbog profesionalnog neuspeha i neostvarenih snova, kupuje hacijendu u bespućima Bolivije i trajno se u njoj nastanjuje. Najstarija, i reklo bi se i najvoljenija kćer, traži od oca da ustupi deo svog imanja za utočište, bolnicu i vojni kamp gerilaca. Pod vedrim nebom. Nakon tragične smrti Hansove prve supruge, izazvane šokom preseljenja, emigracijom, promenom državljanstva, njegova porodica i dalje, izložena bolnim promenama krvari, posrće, trajno se osipa. Jer, nesreća nikad ne dolazi sama. Ko je najslabija karika Ertlovih? Ko najjača? Ko je preživeo svoju &bdquo;Privrženost&ldquo;? Ko joj podlegao? Ko trajni imunitet stekao? Nakon smrti Hansa Ertla, a ona je nastupila u dubokoj starosti, njegova hacijenda okružena velikom farmom, pretvorena je u muzej. Onde je Ertl sahranjen, zasut s nekoliko lopata nemačke zemlje, koju je uputila u Boliviju njegova srednja ćerka Hajdi, ispunivši time očev amanet. Ali, u romanu &bdquo;Privrženost&ldquo;, genijalni nacistički fotograf, iako vremešni starac, još uvek je živ. Zamalo ili zauvek? Piše: Silvana Hadži Đokić Izvor: Ekspres